First shot-regel ook van toepassing bij offerteaanvraag

Bij overeenkomsten tussen bedrijven is de battle of the forms vaak ongemeen actueel. Vaak wordt het gevecht beslecht door middel van de first shot-regel die in het Burgerlijk Wetboek is opgenomen. Dankzij de first shot-regel zijn het in principe de voorwaarden van de aanbieder (degene die het aanbod doet) die van toepassing zijn en niet deze van de afnemer (degene die het aanbod aanvaardt). Echter, de vraag stelt zich of de uitnodiging tot het uitbrengen van een offerte ook een aanbod is en of de voorwaarden van de afnemer die de uitnodiging uitbrengt dan niet alsnog van toepassing kunnen zijn. De rechtspraak reageert bevestigend.

First shot-regel binnen de battle of the forms

Bij overeenkomsten tussen bedrijven komt het wel vaker voor dat zowel de opdrachtgever als de leverancier met eigen voorwaarden komen aankloppen. Het is dan maar de vraag hoe deze inkoopvoorwaarden en algemene voorwaarden zich verhouden en welke voorwaarden al dan niet van toepassing zijn. De strijd tussen deze twee sets met voorwaarden wordt in de literatuur ook al eens de battle of the forms genoemd.

Bij de first shot-regel uit artikel 6: 225 BW neemt men aan dat de voorwaarden van de aanbieder die ze eerst van toepassing verklaart, van toepassing zijn. Hierdoor zijn de voorwaarden van de partij die het aanbod aanvaardt enkel van toepassing wanneer hij de voorwaarden van de eerste partij ook als eerste van de hand wijst. Het blijkt echter niet altijd zo eenvoudig te zijn.

First shot-regel ook van toepassing bij offerteaanvraag

In een zaak voor de Rechtbank Rotterdam van 27 november 2019 stelde men zich de vraag in welke mate de first shot-regel ook geldt wanneer een offerteaanvraag het aanbod voorafgaat. Het gebeurt immers steeds vaker dat potentiële afnemers bij verschillende leveranciers een offerteaanvraag indienen en daarbij de eigen algemene inkoopvoorwaarden van toepassing verklaren. De vraag stelt zich echter of de first shot-regel hier eveneens moet worden toegepast en of de uitnodiging tot het uitbrengen van een aanbod ook zelf als een aanbod kan worden beschouwd, waarna het uitbrengen van het aanbod de aanvaarding van dat aanbod inhoudt. Wanneer dat het geval is, zouden de voorwaarden van de uitnodigende partij immers van toepassing zijn.

De Rechtbank Rotterdam antwoordde alvast positief op die vraag, verwijzende naar de eerdere uitspraak in de zaak Hardstaal/Bovry. Ook bij het uiten van een offerteaanvraag en het toepasselijk verklaren van de eigen inkoopvoorwaarden, wordt de first shot-regel toegepast. De leverancier kan daarop enkel zijn eigen algemene voorwaarden van toepassing verklaren indien hij eerst uitdrukkelijk de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden van de afnemer van de hand wijst.

Het feit dat de partijen al sinds 2008 handelden en dat de algemene voorwaarden van de leverancier toen altijd van toepassing waren, speelde overigens geen rol in de beslissing van de Rechtbank Rotterdam.

Belang van goede inkoopvoorwaarden niet onderschatten

Deze uitspraak toont nogmaals aan dat ook afnemers baat hebben bij inkoopvoorwaarden, zelfs in een wereld waar het vooral leveranciers zijn die hun algemene verkoopvoorwaarden trachten op te dringen. Nu de first shot-regel ook van toepassing is bij offerteaanvragen, doe je er in elk geval goed aan om ze steeds van toepassing te verklaren en aan de offerteaanvraag toe te voegen. Krijg je als leverancier anderzijds al eens te maken met inkoopvoorwaarden die toch wel iets te vriendelijk zijn voor de afnemer? Vergeet ze dan niet van de hand te wijzen of in overleg te treden met de afnemer om zo een middenweg te vinden.