Maaltijdbezorgers kunnen arbeidsovereenkomst eisen: opletten met freelanceovereenkomsten

Veel online werkplatformen beweren louter een bemiddelingsdienst te zijn die vraag en aanbod samenbrengen. Eerder hadden we het er al over dat er in de praktijk wel vaker discussie heerst over de vraag of er al dan niet sprake is van een arbeidsovereenkomst. Bij de beoordeling van een eventuele (fictieve) dienstbetrekking primeert namelijk niet de bedoeling van de partijen, maar de werkelijke situatie. Om te oordelen of iemand al dan niet in loondienst werkt of een zzp’er is, moet er worden nagegaan of er gedurende een zekere tijd sprake is van arbeid, loon en gezag. Het zijn dan ook deze vragen die het Gerechtshof Amsterdam (ECLI:NL:GHAMS:2021:392) diende te beantwoorden in de zaak tussen Deliveroo en FNV (Federatie Nederlandse Vakbeweging).

Is er sprake van arbeid?

Dat er arbeid wordt gepresteerd, stond hier niet ter discussie. Voor de bezorging van de maaltijden maakt Deliveroo namelijk gebruik van hun Frank-algoritme. Frank is een complex en intelligent systeem dat geschikte aangemelde maaltijdbezorgers aanwijst. Frank gaat daarbij op zoek naar de meest efficiënte oplossing en houdt onder andere rekening met het voertuigtype, de locatie ten opzichte van het restaurant, de geschatte bezorgtijd en het geschatte moment waarop de maaltijd gereed is. Frank wijst iemand aan, die aanvaardt de opdracht en vervolgens wordt er door de bezorger arbeid gepresteerd. De bezorgers halen namelijk de maaltijd op en bezorgen het op de locatie van de klant.

Is er sprake van loon?

Als een bezorger een opdracht aanvaardt, krijgen zij een vergoeding toegekend. Het is Deliveroo die eenzijdig de hoogte van deze vergoeding vastlegt. Aanvankelijk ging dit om 5 of 6 euro per bezorging, afhankelijk van de vraag of dit een korte of een lange rit is. Later is dit aangepast naar respectievelijk 3,50 en 4,80 euro. In de praktijk doen de bezorgers ongeveer 30 minuten over één bezorging en staan ze vaak lang te wachten bij restaurants. Volgens het hof verdienen zij hierdoor ongeveer 40% van het reguliere minimumloon. Zij kunnen hiermee onmogelijk voorzieningen treffen voor werkloosheid en ziekte, maar de ontvangen vergoeding is wel hoger dan de gemaakte kosten. Volgens het hof is er gewoon sprake van loon.

Staan de bezorgers onder het gezag van Deliveroo?

Dit was de moeilijkste vraag die de rechter diende te beantwoorden. Het antwoord was niet eenvoudig, want uiteindelijk staat het de maaltijdbezorgers vrij om zelf te beslissen of zij de door Frank aangeboden opdracht al dan niet aanvaarden. Indien nodig wijst Frank gewoon een andere bezorger aan. Bezorgers hebben ook het recht om zich te laten vervangen en ze kunnen vrij voor een concurrent aan de slag gaan. De bezorgers hebben dus enigszins wel vrijheid, wat zou kunnen wijzen op het ontbreken van een gezagsverhouding. Toch zijn er ook argumenten die het tegendeel beweren.

Zo dienen de bezorgers de maaltijden snel ­– alvorens deze koud zijn – te bezorgen en kunnen ze in de praktijk niet anders dan de snelste route kiezen. Hierin hebben ze dus geen of slechts een beperkte vrijheid. De beperkte vrijheid die ze hebben, bijvoorbeeld het kiezen voor een betrekkelijk snelle route met een veilig fietspad, wil volgens het hof nog niet zeggen dat er geen arbeidsovereenkomst is. Uiteindelijk kan een vrachtwagenchauffeur in loondienst ook zelf zijn eigen route kiezen.

Daarnaast gaf Deliveroo aan dat zij helemaal geen aanwijzingen geven over de manier waarop de bezorging moet gebeuren, maar daarop geeft het hof aan dat de werkzaamheden zo eenvoudig zijn dat daarvoor weinig aanwijzingen nodig zijn. Volgens de rechter wil het ontbreken van dergelijke aanwijzingen niet per se zeggen dat er geen arbeidsovereenkomst is.

Ten slotte constateert het hof dat Deliveroo altijd weet waar de bezorgers zich bevinden en dat zij controle kunnen uitoefenen. Ook het feit dat het contract, dat onder meer de wijze bepaalt waarop de werkzaamheden worden verricht, al verschillende keren eenzijdig door Deliveroo is aangepast, wijst erop dat er wel degelijk sprake is van gezag. Het hof oordeelt dat er zich wel degelijk een gezagsverhouding voordoet.

Gedurende zekere tijd

Tot slot oordeelt het hof dat nergens is gebleken dat de bezorgers het een en ander in een verwaarloosbare omvang doen, waardoor er sprake is van ‘arbeid gedurende zekere tijd’. Ook dit wijst volgens het hof op het bestaan van een arbeidsovereenkomst.

Laat een freelanceovereenkomst opstellen door MKBrecht.nl

Het gevolg is nu dat de maaltijdbezorgers bij Deliveroo een arbeidsovereenkomst kunnen eisen. Hierdoor hebben ze recht op loondoorbetaling bij ziekte, cao-loon en moeten ze worden doorbetaald wanneer ze niet bezorgen maar gewoon wachten bij een restaurant. De financiële consequenties zijn groot en deze zaak bewijst dat je maar beter oplet als je intensief met zzp’ers samenwerkt. Zelfs met een freelanceovereenkomst zou de rechter namelijk wel eens kunnen oordelen dat er sprake is van een fictieve dienstbetrekking. Bespreek daarom de situatie met een van onze juristen en laat de freelanceovereenkomst door ons opstellen.