Dit is hoe je als werkgever moet omgaan met een staking in je bedrijf

Bij een staking ligt het bedrijf helemaal plat. Dat is per slot van rekening ook het concept van een staking: met een wilde actie de directie op andere ideeën brengen. Het bezorgt bedrijven veel problemen. Zo kunnen ze niet tijdig leveren en krijgt het imago misschien wel een deuk. Door een tekort aan personeel is het in veel sectoren alle hens aan dek en is de werkdruk hoog, wat ervoor zorgt dat het risico op een staking toeneemt. Als je met een staking te maken krijgt, is het belangrijk om te weten hoe dit in de wet is geregeld.

Staken is toegestaan en mag niet worden verboden

Een werknemer verricht prestaties en krijgt daarvoor in ruil een loon. Een werknemer moet zich daarbij loyaal gedragen ten opzichte van de werkgever en moet bijvoorbeeld redelijke instructies opvolgen. Dit lijkt niet te stroken met stakingen, waarbij een medewerker de instructies van de werkgever negeert en het werk neerlegt. Toch is staken in ons land toegestaan en maar goed ook. Het recht om te staken, om collectief actie te voeren, is zelfs vastgelegd in het Europees Sociaal Handvest. Een werkgever mag het zijn werknemers niet verbieden om te staken. Er mogen dus ook geen disciplinaire maatregelen worden getroffen tegen stakende werknemers, tenzij ze zich natuurlijk ernstig hebben misdragen.

Onrechtmatige stakingen zijn verboden

Bij stakingen kunnen we een onderscheid maken tussen een georganiseerde staking en een wilde staking. De meeste stakingen zijn georganiseerde stakingen. Daarbij zijn vaak werknemersverenigingen betrokken. Deze partijen organiseren de staking, zorgen dat het goed verloopt en kondigen de staking vooraf aan. De werkgever kan dan aan de klanten en leveranciers laten weten dat ze die dag niet te veel hoeven te verwachten. Soms breekt een staking ook spontaan uit, vaak na een plotselinge gebeurtenis. Dan spreken we van een wilde staking.

In principe moet een werkgever vooraf op de hoogte zijn van de staking. De wetgever geeft dus de voorkeur aan een georganiseerde staking. Dat is maar logisch ook, want zo kan de werkgever de overlast beperken en krijgt hij nog de kans om de staking af te wenden. Hij kan bijvoorbeeld tegemoetkomen aan de verzuchtingen van het personeel. Net daarom zullen werknemersverenigingen voorafgaand aan de staking hun eisen kenbaar maken en de deuren openen voor overleg en onderhandeling.

Een wilde staking is in principe een onrechtmatige staking. Dit is ook het geval als een werknemersvereniging het nalaat om te praten en te onderhandelen. Het principe is namelijk dat staken een laatste redmiddel is, na het praten, onderhandelen en procederen. Als een staking onrechtmatig is, kan de rechter deze staking verbieden.

Geen loondoorbetalingsplicht bij een staking

Bij een staking voert een werknemer geen arbeid meer uit. De werknemer geeft zelf aan dat hij niet wil werken en daarom heeft de werkgever geen loondoorbetalingsplicht. Sommige werknemersverenigingen hebben een stakingskas en kennen de stakers een vergoeding toe. Zo voorkomt men dat stakers al te snel het werk weer opnemen omdat ze geen loon krijgen. Eenmaal de staking is afgelopen, dient de werkgever uiteraard opnieuw het loon te betalen.

Het kan ook dat er tijdens de staking mensen zijn die gewoon willen werken. Deze mensen kunnen soms niet werken omdat de collega’s bijvoorbeeld de toegangswegen blokkeren. Over het algemeen geldt dat ook zij dan geen loon hoeven te krijgen. Het is nu eenmaal moeilijk om het onderscheid te maken tussen stakers en mensen die wel willen werken, maar niet kunnen werken. Als de werkwilligen ook daadwerkelijk werken, hebben ze uiteraard wel recht op loon.

Staken en uitzendkrachten

Als werkgever mag je aan werkwilligen vragen om te komen werken of om het werk van de stakende collega’s over te nemen. Wat niet mag, is extern hulp vragen aan bijvoorbeeld een uitzendbureau. Het uitzendbureau mag geen personeel leveren om de gevolgen van een staking op te vangen. Vaak verklaart een werkgever in de uitzendovereenkomst dat hij de uitzendkrachten niet om deze reden inschakelt. Op deze manier dekt het uitzendkantoor zich een beetje in, want ze weten uiteraard ook niet altijd wat er allemaal in je bedrijf gebeurt.

Juridisch advies bij stakingen

Krijg je te maken met een aangekondigde of wilde staking? Wil je weten wat je rechten en plichten zijn en wat je nu moet doen? Dan is het een goed idee om het gesprek aan te gaan met een jurist. We beantwoorden je vragen en zorgen voor passend advies. Ook als je bijvoorbeeld wil overgaan tot disciplinaire maatregelen of een ontslag nadat een medewerker zich tijdens de staking ernstig heeft misdragen, helpen we je verder.