Ontslaggrond werkweigering kan niet worden gecumuleerd

Een werkgever die een werknemer wil ontslaan, kan dat op staande voet doen of moet daarvoor een geldige ontslaggrond inroepen. Deze ontslaggronden hebben allemaal een eigen letter. Met de komst van de WAB (Wet arbeidsmarkt in balans) werd er een i-grond aan het lijstje met ontslaggronden toegevoegd. De i-grond maakt het mogelijk om verschillende ontslaggronden met elkaar te combineren wanneer ze individueel onvoldoende bewezen zijn. Denk bijvoorbeeld aan een combinatie van disfunctioneren (d-grond) met verwijtbaar nalaten (e-grond). Wel kan je niet zomaar alle ontslaggronden met elkaar combineren. Zo is bijvoorbeeld de combinatie van disfunctioneren (d-grond) en werkweigering wegens gewetensbezwaren (f-grond) niet mogelijk.

Hoe zit dat nu weer met die verschillende gronden?

Wanneer een werkgever een werknemer wil ontslaan, moet hij daarvoor een redelijke grond hebben. Enkel voor het ontslag op staande voet of het ontslag met wederzijds goedvinden is dat niet het geval. De verschillende ontslaggronden zijn:

• a-grond: bedrijfseconomische redenen
• b-grond: langdurige arbeidsongeschiktheid
• c-grond: ziekteverzuim met onaanvaardbare gevolgen
• d-grond: disfunctioneren
• e-grond: verwijtbaar handelen of nalaten
• f-grond: werkweigering wegens gewetensbezwaar en aanpassing is niet mogelijk
• g-grond: verstoorde arbeidsrelatie
• h-grond: andere omstandigheden die zodanig ernstig zijn dat van de werkgever niet kan worden verwacht dat hij de arbeidsovereenkomst voortzet (heel uitzonderlijk, bv. bij detentie)
• i-grond: cumulatiegrond

Deze ontslaggronden hebben met andere woorden allemaal een letter. Wanneer een werkgever een bepaalde grond (of letter) inroept, diende hij vroeger altijd te bewijzen dat die grond “voldragen” is. Dat wil zeggen dat deze grond zelf voldoende moest zijn om het ontslag te rechtvaardigen. 50% disfunctioneren (d-grond) in combinatie met een voor 50% verstoorde arbeidsrelatie (g-grond) volstond toen niet.

Wat is nu de i-grond (cumulatiegrond)?

De nieuwe i-grond is een cumulatiegrond die door de WAB aan het ontslagrecht werd toegevoegd. De i-grond maakt het alsnog mogelijk om verschillende onvoldragen ontslaggronden met elkaar te combineren, hetgeen vroeger dus niet kon. Twee (of meer) keer “een beetje voldragen” kan er dan voor zorgen dat de i-grond “volledig voldragen” is. Wel mag je niet zomaar alle ontslaggronden met elkaar combineren.

Toen de wetgever de i-grond neerpende, werd het combineren beperkt tot de omstandigheden uit de c-grond tot en met de h-grond. Het gaat stuk voor stuk om omstandigheden die verband houden met de arbeidsrelatie, de persoon of het disfunctioneren van de werknemer.

De i-grond kan met andere woorden niet worden toegepast om de a-grond (ontslag bij reorganisatie) en de b-grond (ontslag bij langdurige arbeidsongeschiktheid) met elkaar of met andere ontslaggronden te combineren. Door een recente wijzigingsnota werd ook de f-grond van het toepassingsgebied uitgesloten. Cumuleren kan dus enkel nog tussen de c-, d-, e-, g- en h-gronden.

Wat is de f-grond?

De f-grond is een ontslaggrond die de werkgever toestaat om de werknemer te ontslaan bij werkweigering. Aan het inroepen van de f-grond zijn er een aantal voorwaarden verbonden. Zo moet de werkgever bewijzen dat het werk opzettelijk werd geweigerd, er sprake is van ontoelaatbare gevolgen en dat het werk niet werd geweigerd ten gevolge van ziekte of beperking. Daarnaast moet het geweigerde werk tot de vaste taken van de werknemer behoren en mag het niet mogelijk zijn om het werk in een aangepaste vorm te verrichten.

Omdat de f-grond niet langer met de andere gronden kan worden gecombineerd, moet er dus aan al deze voorwaarden zijn voldaan. Het volstaat dus niet langer om aan te tonen dat er aan enkele voorwaarden is voldaan en dit dan in combinatie met enkele voorwaarden van een andere grond. Als cumulatie wel zou zijn toegestaan zou een werknemer bij werk in een aangepaste vorm toch ontslagen kunnen worden en dat is duidelijk niet de bedoeling.

Overigens zijn er een aantal gevallen waarbij een werkweigering niet kan worden ingeroepen. Dat is bijvoorbeeld het geval indien het gaat om een oproepcontract of nulurencontract, indien het geweigerde werk overwerk betreft of indien de werkweigering het gevolg is van achterstallige loonbetalingen. Aan deze uitzonderingen wijzigt er natuurlijk niets.

Waarom kan je niet meer cumuleren met de f-grond?

De f-grond zorgt wel vaker voor verhitte discussies omdat het nu eenmaal gaat om gewetensbezwaren. Denk bijvoorbeeld aan een joodse drukker die weigert om onzedelijke publicaties te maken. Of een moslimwerknemer die weigert om varkens te slachten.

Met deze voorbeelden in het achterhoofd kan er volgens de wetgever geen sprake zijn van een “gedeeltelijk ernstig gewetensbezwaar” en is het onmogelijk om het “gedeeltelijk aannemelijk te maken” dat het werk in een aangepaste vorm kan worden verricht. Eigenlijk neemt de wetgever aan dat er hier geen sprake is van verschillende voorwaarden maar van één grote voorwaarde waaraan voldaan of niet voldaan is. Omdat er geen tussenantwoorden zijn, kan je de f-grond niet combineren.

Samengevat: als een werknemer vaste taken weigert door een gewetensbezwaar én het is mogelijk om het werk in een aangepaste vorm te verrichten, kan de f-grond nooit in een ontslag resulteren. Zelfs niet door het met een andere ontslaggrond te combineren.

Vragen over de cumulatie van ontslaggronden?

Met de introductie van de i-grond heeft de wetgever de rechters meer vrijheid gegeven om tot passende rechtspraak te komen. Toch blijft het ontslagrecht voor werkgevers vaak een ondoorgrondelijk labyrint. Blijf dan ook niet met vragen zitten maar spreek er over met een van onze experts ontslagrecht. Plan vandaag nog een gesprek in.