Waarom je de opdrachtomschrijving maar beter op papier zet

Het is niet verplicht om afspraken in een schriftelijk contract te gieten. Ook een mondelinge overeenkomst is gewoon rechtsgeldig. Zo kan je het perfect mondeling eens worden dat je de fiets van een voorbijganger ruilt voor jouw smartphone. Bewijsrechtelijk is zo’n overeenkomst echter maar moeilijk afdwingbaar en kunnen er al snel discussies ontstaan. En zelfs al wordt het bestaan van de overeenkomst niet betwist, kunnen specifieke afspraken alsnog het voorwerp van de pennenstrijd vormen.

Dat bewees ook een recente zaak waar discussie ontstond met betrekking tot de strekking van de opdracht die een beveiligingsfirma mondeling had toegewezen gekregen. De voornaamste conclusie: zet een en ander toch maar beter op papier. Het bewijs daarvan vinden we bij onderstaande feiten.

Twistpunt: hoe ruim is de mondeling overeengekomen opdracht?

Op 22 januari 2019 heeft het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch uitspraak gedaan over een zaak tussen een beveiligingsfirma en een slachtoffer van een inbraak. In het huis van de appellante hadden jatmozen immers een feestje gehouden terwijl er een inbraaksysteem aanwezig was. De consument stelde de beveiligingsfirma die een aantal onderhoudswerken had uitgevoerd, aansprakelijk voor de schade ten gevolge van deze inbraak. De detector had de inbrekers immers niet gedetecteerd, waarop de appellante oordeelde dat de beveiligingsfirma tekort had geschoten in zijn werkzaamheden.

De opdracht zelf bleek echter niet op papier te staan. De beveiligingsfirma beweerde dan ook dat de opdracht beperkt was tot het verplaatsen van een detector naar de garage, het plaatsen van een buitendetector, het vervangen van een moederprintplaat en onderhoudswerkzaamheden met betrekking tot de detectoren in de woonkamer en de keuken. Daar het de detector op de bovenverdieping was die onbehoorlijk functioneerde, achtte de beveiligingsfirma zich niet aansprakelijk.

De appellante was het daar echter niet mee eens en stelde dat de opdracht veel ruimer was. Zo had de beveiligingsfirma de volledige installatie moeten uittesten en herstellingen moeten verrichten waar nodig.

Toepassing van de Haviltex-maatstaf

Omdat de partijen niets op papier hadden gezet, diende de rechter zich te beroepen op de zogenoemde Haviltex-formule. Dit is een manier om (mondelinge) overeenkomsten uit te leggen en te interpreteren. Het gaat dan ook na wat de partijen redelijkerwijs mochten verwachten op basis van de gedragingen en de verklaringen die ze hebben gedaan.

Zo haalde de rechter aan dat de beveiligingsfirma wist dat er in eerder in de woning was ingebroken via de garage, via de achterdeur en via het keukenraam en dat het alarmsysteem toen faalde. Uit de verklaringen van de beveiligingsfirma volgt dat zij het nodige hebben gedaan opdat het alarmsysteem hier wel naar behoren zou functioneren. Verder haalde de beveiligingsfirma eerder in deze zaak aan dat zij voorgesteld hadden om andere onvolkomenheden op te sporen, maar dat de appellante dit voorstel had afgewezen. De appellante heeft die stelling tijdens de zaak onvoldoende weersproken. Tot slot bestond er consensus tussen de partijen dat de appellante niet is ingegaan op het voorstel om een onderhoudscontract af te sluiten. Op basis hiervan diende de rechter de draagwijdte van de overeenkomst te beoordelen.

Beslissing van het gerechtshof: geen aansprakelijkheid beveiligingsfirma

Op basis van voorgaande gegevens en mits toepassing van de Haviltex-maatstaf oordeelde de rechter dat redelijkerwijs mag worden aangenomen dat de opdracht ook het testen van het gehele inbraakalarmsysteem inhield en dit inclusief het testen van de werking van de detector op de bovenverdieping en het controleren van de vinkjes in de programmatuur. Zo’n test zou immers noodzakelijk zijn om de geschiktheid van de herstellingswerken na te gaan. Het verhelpen van een storing, eventueel aangewezen door het ontbreken van een vinkje in de programmatuur, behoorde echter niet tot de draagwijdte van de opdracht.

Om de beveiligingsfirma aansprakelijk te stellen, moet men dan ook aantonen dat de beveiligingsfirma onrechtmatig een vinkje heeft geplaatst. De bewijslast rust daarvoor op de appellante, die dit bewijs niet kon leveren daar er op korte tijd maar liefst acht monteurs aan het systeem werkten. De beveiligingsfirma was met andere woorden niet aansprakelijk voor de schade ten gevolge van de inbraak op de bovenverdieping.

Conclusie: noteer een concrete opdrachtomschrijving

De Haviltex-maatstaf wordt niet alleen toegepast op mondelinge overeenkomsten, maar ook op schriftelijke overeenkomsten waarbij onduidelijkheden bestaan. Een onduidelijkheid over de strekking van de overeenkomst kan dan ook verregaande gevolgen hebben, zoals bovenstaand voorbeeld mooi aantoont.

Door de strekking van de opdracht op papier te zetten, voorkom je in de eerste plaats onduidelijkheden. Zo is het wel degelijk mogelijk dat de appellante (onrechtmatig) een ander idee had van de draagwijdte van de opdracht. Met een schriftelijke overeenkomst was zo’n onduidelijkheid echter meteen opzijgeschoven.

Tot slot voorkom je ook juridische procedures waaruit dan weer een ruimere aansprakelijkheid kan volgen indien de rechter, met de Haviltex-maatstaf in het achterhoofd, de opdracht ruimer schetst dan jij het als opdrachtnemer had begrepen.

Kortom: afspraken zet je maar beter op papier. Ook wat al dan niet tot de opdracht behoort, geef je schriftelijk weer. Dit alles in heldere en duidelijke bewoordingen, want ook bij onduidelijke schriftelijke overeenkomsten zal de rechter zich beroepen op de Haviltex-formule. Bij MKBrecht.nl weten we waar risico’s verscholen gaan en kiezen we steeds voor heldere bewoordingen. Onze juristen maken graag een modelovereenkomst voor jou op of gieten concrete afspraken in onweerlegbaar verwoorde overeenkomsten. Zo zal het arrest Ermes/Haviltex nooit de baars vergallen.