Beëindiging pachtovereenkomst: wat met de fosfaatrechten?

In Nederland kennen we sinds 2018 het stelsel van de fosfaatrechten. Via dit stelsel wordt de productie van fosfaat beperkt. Over deze fosfaatrechten kan je vrij beschikken. Zo kan je jouw fosfaatrechten verkopen. In een recente zaak stelde men zich echter de vraag aan wie de fosfaatrechten toebehoren bij de beëindiging van de pachtovereenkomst. Niet onbelangrijk, want hoewel de handel met fosfaatrechten nog moet losbarsten, bedraagt de netto prijs per kilogram fosfaat op dit moment ongeveer 170 euro.

De feiten: overeenkomst schept geen duidelijkheid

In de aangehaalde zaak hadden de partijen geen afspraken gemaakt over de fosfaatrechten. In januari 2018 werd door het RVO uiteindelijk 2.356 kg fosfaatrechten aan de pachter toegekend. Uiteindelijk werd de pachtovereenkomst per 1 mei 2018 stopgezet en zette de pachter eveneens een punt achter zijn melkveebedrijf.

Vervolgens claimde de verpachter de fosfaatrechten in ruil voor de betaling van de helft van de waarde ervan, conform de regeling bij andere productierechten. Maar daar was de pachter het niet mee eens.

Geen sprake van gewoonterecht, wel redelijkheid en billijkheid toepassen

De pachtkamer van het Hof haalde aan dat de Meststoffenwet de pachter niet tot overdracht verplicht en dat er geen sprake is van gewoonterecht. Dat laatste is ook logisch, daar de fosfaatrechtenregeling maar vrij recent het levenslicht zag. Omdat er in de overeenkomst nergens afspraken werden gemaakt over de fosfaatrechten, moet het Hof conform artikel 6:248 lid 1 BW rekening houden met de eisen van redelijkheid en billijkheid.

Het Hof oordeelde op basis hiervan dat de pachter in beginsel niet verplicht is om de fosfaatrechten over te dragen, tenzij anders is overeengekomen. Echter voorziet het wel een uitzondering voor de situatie waarbij de verpachter gedurende een lange termijn bedrijfsmiddelen aan de pachter ter beschikking stelde. Rekening houdende met een aantal extra vereisten, kan de pachter in zo’n geval wel tot overdracht van de fosfaatrechten worden gedwongen in ruil voor een vergoeding van 50% van de marktwaarde ervan.

Het valt natuurlijk wel af te wachten of de pachter cassatie zal aantekenen en, zo dat het geval is, hoe de Hoge Raad over de beslissing van het Hof zal oordelen. In de pers reageerde de pachtersbond alvast furieus, waardoor een beslissing door de cassatierechter zich waarschijnlijk zal opdringen. Wij volgen de situatie natuurlijk op de voet. En we houden jou op de hoogte.

Fosfaatrechten behoren toe aan de pachter

Wanneer partijen niet anders overeenkwamen en behoudens de enkele aangehaalde uitzondering, behoren de fosfaatrechten aldus aan de pachter toe. Op het einde van de overeenkomst hoeft de pachter ze in beginsel niet aan de verpachter over te dragen. De pachter kan er dan ook vrij over beschikken en mag ze vrij verkopen. Verkies je een andere regeling? Dan voorzie je in de pachtovereenkomst andere afspraken.

Regel de fosfaatrechten in de pachtovereenkomst

Het mag intussen wel duidelijk zijn dat de fosfaatrechten in felle discussies kunnen resulteren. Zeker bij de beëindiging van de pachtovereenkomst. Daarom is het aangeraden om in de pachtovereenkomst concrete bepalingen op te nemen met betrekking tot de fosfaatrechten. Zo kan je clausuleren dat de fosfaatrechten blijvend aan de pachter toebehoren, maar kan de pachtovereenkomst de verpachter ook een recht toekennen om ze tegen een overeengekomen prijs over te nemen. Zo hoeft daar geen discussie over te bestaan.

Laat jouw pachtovereenkomst opstellen of nakijken door onze juristen. Dan blijf je vrij van onnodige risico’s en hebben zowel pachter als verpachter duidelijkheid. Ook wat de fosfaatrechten betreft.