Handhaving wet DBA: risico’s en tips van de experts

Met de Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) en het strengere handhavingsbeleid per 1 januari 2025 merken we dat veel opdrachtgevers zich zorgen maken. Dit is natuurlijk niet zonder reden: vanaf volgend jaar zal de Belastingdienst strenger toezien op het onderscheid tussen zelfstandige ondernemers en werknemers. Om bedrijven te ondersteunen bij het bepalen van de aard van de arbeidsrelatie, heeft de Belastingdienst recent een beslis- en afwegingskader gepubliceerd. Deze richtlijn biedt opdrachtgevers een belangrijk houvast bij het beoordelen van hun contracten en arbeidsrelaties met zelfstandigen.

Duidelijk afwegingskader

De Wet DBA is niet nieuw, maar in 2025 heft men wel het zogeheten handhavingsmoratorium op de wet op. Dit wil zeggen dat men ook daadwerkelijk zal ingrijpen. Dankzij de toelichtingen van de Belastingdienst is het voor opdrachtgevers nu al mogelijk om te analyseren in hoeverre zij voldoende afstand houden in de aansturing en controle over het werk van zelfstandigen. Belangrijk om te weten: de Belastingdienst kijkt niet alleen naar de inhoud van contracten – wat uiteraard wel belangrijk is –, maar ook en misschien wel vooral naar de daadwerkelijke werkomstandigheden. Hoe vaak is de zelfstandige aanwezig op kantoor? Gebruikt hij of zij eigen materialen? En hoe vrij is de invulling van werktijden en werkmethoden? Het antwoord op deze vragen zijn niet onbelangrijk.

Gevolgen van schijnzelfstandigheid voor opdrachtgevers

Voor opdrachtgevers kan het risico van schijnzelfstandigheid aanzienlijk zijn. Het gaat daarbij in de eerste plaats om belastingtechnische implicaties. Daarnaast bestaat ook het risico op boetes en hoge naheffingen, althans indien blijkt dat de relatie feitelijk een dienstverband is. Opdrachtgevers moeten in dit geval met terugwerkende kracht loonbelasting en premies betalen over de periode waarin de zelfstandige voor hen heeft gewerkt.

Daarnaast kan schijnzelfstandigheid gevolgen hebben voor de relatie met de zelfstandige. Wordt de relatie achteraf als dienstverband aangemerkt, dan zal de zelfstandige rechten opbouwen, zoals vakantiedagen, loon tijdens ziekte en pensioenopbouw. Het is daarom van belang om de criteria van het afwegingskader goed door te nemen en te zorgen dat de arbeidsrelatie volledig voldoet aan de voorwaarden voor zelfstandigheid.

Analyse relatie met zelfstandigen

Bij deze screening dient rekening te worden gehouden met diverse zaken. In de eerste plaats spelen de afspraken met de zzp’er een belangrijke rol. Een goed zzp-contract blijft dus belangrijk. Ook moet er aandacht worden geschonken aan hoe deze afspraken in de praktijk worden omgezet. Wanneer zelfstandigen bijvoorbeeld eigen werkmaterialen, gereedschap of voertuigen gebruiken, versterkt dit de zelfstandige aard van de opdracht. Maakt de zelfstandige echter vooral gebruik van de faciliteiten van de opdrachtgever, dan kan dit op een dienstbetrekking wijzen. Zelfstandigen moeten de vrijheid hebben om hun eigen werktijden en methoden te bepalen. Heeft een opdrachtgever te veel controle over deze aspecten, dan is er minder snel sprake van zelfstandigheid. Deze en andere criteria maken het mogelijk om te beoordelen of de situatie overeenkomt met die van een echte zelfstandige of meer weg heeft van loondienst.

Met de handhaving van de Wet DBA wordt het belang van een correcte kwalificatie van arbeidsrelaties in ieder geval groter dan ooit tevoren. Opdrachtgevers dragen een gedeelde verantwoordelijkheid om schijnzelfstandigheid te voorkomen en de arbeidsrelaties op een eerlijke manier vast te leggen. De gevolgen van het niet naleven van deze wetgeving kunnen zowel financieel als juridisch groot zijn. Bij twijfel is het aan te raden om u te laten adviseren door een van de experts van MKBrecht.nl.