Hoe is de aansprakelijkheid van een beroepsbeoefenaar geregeld?

Een beroepsbeoefenaar, zoals een arts of een accountant, moet zich als een goede opdrachtnemer gedragen ten opzichte van zijn cliënten. Cliënten moeten echt kunnen vertrouwen op de deskundigheid en zorgvuldigheid van een beroepsbeoefenaar en daarom oordelen rechters vaak heel streng als er fouten worden gemaakt. We zoomen in op de aansprakelijkheid van de beroepsbeoefenaar en geven de belangrijkste krijtlijnen mee.

Zorgplicht ten aanzien van de cliënt

De beroepsaansprakelijkheid moet steeds worden gekaderd in de overeenkomst tussen de beroepsbeoefenaar en de cliënt. Zo’n overeenkomst kan mondeling of schriftelijk worden gesloten. We spreken vrijwel altijd van een overeenkomst van opdracht en bij zo’n overeenkomst moet de beroepsbeoefenaar zich als een goed opdrachtnemer gedragen.

In sommige gevallen gaat de verplichting zelfs nog verder. In de relatie tussen een arts en een patiënt is er bijvoorbeeld sprake van een geneeskundige behandelingsovereenkomst. Hier legt de wetgever nog strengere regels op. Een voorbeeld daarvan is de strenge geheimhoudingsplicht. Ook een advocaat heeft bijvoorbeeld zo’n geheimhoudingsplicht.

Verplichting om zich als een goed beroepsbeoefenaar te gedragen

In ieder geval is de rechtspraak duidelijk en zegt het dat de beroepsbeoefenaar zich als een goed beroepsbeoefenaar moet gedragen. Dit wil zeggen dat hij zich moet gedragen als een beroepsbeoefenaar die redelijk handelt en bekwaam is. Bepalend zijn de gedetailleerde gedragsregels die op de specifieke beroepsgroep van toepassing zijn en die door de tuchtcolleges worden gemonitord. Van een redelijk beroepsbeoefenaar mag nu eenmaal worden aangenomen dat deze gedragsregels nauwgezet worden gevolgd.

Het gaat daarbij niet alleen om wat de beroepsbeoefenaar doet. Ook zaken die de beroepsbeoefenaar niet doet maar die een goede beroepsbeoefenaar wel zou hebben gedaan, kunnen ervoor zorgen dat hij aansprakelijk wordt gesteld. Een voorbeeld daarvan is een advocaat die zijn cliënt onvoldoende inlicht over de kwade kansen van een gerechtelijke procedure of een arts die zijn patiënt niet inlicht over de risico’s van een behandeling.

Het klinkt allemaal heel streng, maar vanuit het gezichtspunt van de cliënt is het eigenlijk logisch. Vaak is er een gigantische kloof tussen de kennis van een cliënt en die van de beroepsbeoefenaar. De cliënt kan onmogelijk zelf bepalen of het opportuun is om al dan niet te procederen, een operatie te ondergaan et cetera. Daarom mag hij de grootste zorgvuldigheid van de beroepsbeoefenaar verwachten. En dat doet de rechter dus ook.

Geen sprake van risicoaansprakelijkheid

De aansprakelijkheid gaat echter niet zover dat er sprake is van risicoaansprakelijkheid. Dit wil zeggen dat de beroepsbeoefenaar niet automatisch aansprakelijk is wanneer er schade ontstaat. Een arts die een fout maakt tijdens een operatie, zal dus enkel aansprakelijk zijn als deze fout de arts kan worden verweten en hij niet handelde zoals redelijkerwijs van hem mocht worden verwacht.

In de praktijk wordt daarbij altijd rekening gehouden met de zogenaamde kelderluikfactoren waar we het ook al over hadden bij het bespreken van de zorgplicht bij bedrijfsongevallen. Samengevat mag er van een beroepsbeoefenaar worden verwacht dat hij zorgvuldiger is naarmate het risico groter is, het risico ernstiger is en het risico waarschijnlijker is. Ten aanzien van heel onwaarschijnlijke risico’s en complicaties die slechts bij grootste uitzondering zijn vastgesteld in de medische literatuur, zal een arts dan weer minder uitgebreid moeten waarschuwen. Hier mag hij dus minder zorgvuldig zijn.

Zorgvuldigheid tegenover anderen

Hoewel er geen sprake is van een risicoaansprakelijkheid, is het wel zo dat de aansprakelijkheid van de beroepsbeoefenaar zich soms ook kan uitstrekken tot derden waar hij zelfs helemaal geen overeenkomst mee heeft. Neem bijvoorbeeld een arts die in de eerste plaats een zorgplicht heeft tegenover zijn patiënt. In uitzonderlijke gevallen kan zo’n arts ook een zorgplicht hebben ten opzichte van anderen. Zo kan een arts bijvoorbeeld aansprakelijk zijn ten opzichte van een abusievelijk zwangere vrouw wanneer hij onzorgvuldig was bij de sterilisatie van haar man.

Meer informatie over de aansprakelijkheid van beroepsbeoefenaars

Ondernemers en beroepsbeoefenaars moeten altijd rekening houden met diverse aansprakelijkheidsregels. Dit is niet alleen het geval ten opzichte van hun cliënten, maar bijvoorbeeld ook in hun rol van bestuurder van een vennootschap of in hun werkgeversrol. Ze kunnen zich hiervoor verzekeren, ze kunnen hun aansprakelijkheid soms beperken en ze kunnen een aansprakelijkheidsclaim afwijzen. Wil je hier meer informatie over ontvangen? Plan een intakegesprek in en wij helpen je verder.