Kan je je door het coronavirus op overmacht beroepen?

De impact van het coronavirus mag niet onderschat worden. Leveringen kunnen laattijdig arriveren, werknemers kunnen ziek thuisblijven en misschien moet je bedrijf wel in quarantaine. Dan wordt het wel heel moeilijk om alle afspraken met klanten en leveranciers na te komen. In sommige gevallen kan je je beroepen op de overmachtsgrond, maar ook de inhoud van de overeenkomst is daarvoor belangrijk. Wij leggen uit wat overmacht is, aan welke voorwaarden je moet voldoen en waarom goede algemene voorwaarden onmisbaar zijn.

Overmacht in het Nederlandse recht

Het is artikel 6:75 BW dat aangeeft wanneer je je als debiteur op overmacht kan beroepen. Het geeft aan dat de nakomingstekortkoming niet mag te wijten zijn aan de schuld van de debiteur en niet voor zijn risico mag zijn.

Strikt volgens de bewoording van dit artikel maakt het niet uit of de nakoming al dan niet onmogelijk is geworden en of die onmogelijkheid op het moment van de contractsluiting al dan niet voorzienbaar is, maar op basis van de rechtspraak zal dit vrijwel altijd het geval kunnen zijn. In elk geval kan je je niet op overmacht beroepen indien je de overeenkomst nog op een andere wijze kan nakomen, bijvoorbeeld door een ander product met gelijkaardige eigenschappen te leveren of door producten vanuit het buitenland over te laten komen. Hier spelen de bepalingen van de algemene voorwaarden natuurlijk een rol want zij kunnen die mogelijkheden dan weer beperken.

Artikel 6:75 BW geeft ook aan dat de omstandigheden niet voor risico van de debiteur mogen zijn. Dat is belangrijk, want de wet geeft soms aan dat bepaalde risico’s voor rekening van de debiteur zijn. Artikel 6:76 geeft bijvoorbeeld aan dat de schuldenaar aansprakelijk is voor gedragingen van andere personen die hij inschakelt, terwijl artikel 6:77 hetzelfde zegt bij het gebruik van een ongeschikte zaak. Daarnaast spelen ook de bepalingen van de overeenkomst (bv. garantiebepalingen) een rol en moet je rekening houden met de zogenaamde verkeersopvattingen. Dat laatste verwijst naar de juridisch relevante in het maatschappelijk verkeer levende opvattingen. Het is dan ook op basis van dergelijke verkeersopvattingen dat we kunnen stellen dat het risico op het moment van de contractsluiting niet voorzienbaar mag zijn.

Kan het coronavirus een overmachtssituatie zijn?

Dat kan inderdaad, maar dan moet het coronavirus de nakoming van de overeenkomst onmogelijk hebben gemaakt en mogen er geen alternatieve manier zijn om de overeenkomst na te komen. Op basis van bovenstaande voorwaarden zal je volgende zaken moeten aantonen:

• De nakoming van de overeenkomst is onmogelijk geworden (bv. geen personeel meer in dienst en geen vervangers te vinden)
• De onmogelijkheid ligt buiten de eigen invloedsfeer (bv. de uitbraak van een pandemie)
• De gevolgen van de onmogelijkheid konden redelijkerwijs niet worden voorkomen (bv. ondanks maatregelen brak de ziekte toch los in het bedrijf)
• De onmogelijkheid was onvoorzienbaar op het moment van contractsluiting (bv. er was nog geen sprake van lokale coronaverspreiding in Nederland toen het contract werd aangegaan)
• De overeenkomst bepaalt niet dat de niet-nakoming voor risico van de schuldenaar komt
• De wet bepaalt niet dat de niet-nakoming voor risico van de schuldenaar komt

Belang van een goede overeenkomst

Of er al dan niet sprake is van een overmachtssituatie moet overeenkomst per overeenkomst bekeken worden. De aanwezigheid van een force majeure-clausule die aangeeft dat overheidsmaatregelen, plotselinge leveringsproblemen of epidemieën een overmachtssituatie zijn, zorgen voor duidelijkheid. Bovendien kan zo’n clausule ook aangeven wat de gevolgen van de overmachtssituatie zijn. In crisistijden zoals vandaag wordt het belang van goede algemene voorwaarden meer dan ooit duidelijk.

Heb je hier vragen over of wil je je laten beschermen voor alle risico’s die je de komende tijd te wachten staan? Ga het gesprek aan met MKBrecht.nl en laat je helpen.