Mag men wel kwaadspreken over mijn zaak?

Het is natuurlijk niet fijn als een ander negatief over jouw bedrijf, producten of diensten spreekt. In sommige gevallen is dat ook gewoon niet toegestaan en kan je er actie tegen ondernemen. Anderzijds zal je niet zomaar elke negatieve recensent de mond kunnen snoeren. We leggen uit hoe het zit. Als je hier nog vragen over hebt, kan je bij ons terecht voor rechtshulp en advies.

Vergelijkende reclame is toegestaan

Vergelijken is soms nodig als we reclame maken. Enkel zo kan je zeggen dat jouw product beter, sneller, goedkoper of veiliger is. Vergelijkende reclame is toegestaan en daarbij mag een merk van een ander worden genoemd, maar er moet wel aan een aantal voorwaarden zijn voldaan. Zo mag de reclame niet misleidend zijn en moet de vergelijking objectief en op een controleerbare wijze worden uitgevoerd. Prijzen zijn uiteraard gemakkelijker objectief te vergelijken dan bijvoorbeeld veiligheid. Verder moeten goederen of diensten worden vergeleken met soortgelijke goederen of diensten die in dezelfde behoefte voorzien. Je mag dus geen appels met peren vergelijken.

Grenzen aan de vrije meningsuiting

Daarnaast moet er ook rekening worden gehouden met de vrijheid van meningsuiting, waardoor bijvoorbeeld bloggers en journalisten het recht hebben om je producten of diensten te reviewen en er positief of negatief over te spreken. De vrijheid van meningsuiting is een grondrecht dat niet alleen in onze Grondwet is opgenomen, maar ook in het EVRM (Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens). Dat laatste verdrag biedt ook bescherming aan reclame-uitingen.

Het is echter zo dat er grenzen zitten aan de vrijheid van meningsuiting. Het kan namelijk conflicteren met andere grondrechten en alle grondrechten zijn nu eenmaal even belangrijk. Als twee grondrechten met elkaar conflicteren, moet er een delicaat evenwicht worden gevonden. Dat kan ervoor zorgen dat de vrijheid van meningsuiting wordt beperkt. Zo’n beperking is echter enkel geldig als het door een wet is voorgeschreven, het een legitiem doel dient en het daadwerkelijk noodzakelijk is in een democratische samenleving. Vooral dat laatste vormt al eens een probleem.

Moeilijk om het evenwicht te vinden tussen vrije meningsuiting en de eer en goede naam

In de praktijk betekent dat dat meningen en reviews mogen shockeren en dat anderen het zelfs storend of beledigend mogen vinden. Men mag dingen over je bedrijf vertellen die jij niet zo fijn vindt en jij kan niet zomaar negatieve recensenten de mond snoeren. Er zijn echter situaties waarbij je eer en goede naam te zwaar wordt aangetast. Ernstige beschuldigingen zonder onderbouwing, zonder recht op weerwoord en louter met het doel om jouw eer en goede naam aan te tasten, zijn met andere woorden niet toegestaan. Hetzelfde geldt uiteraard voor nepreviews. In de praktijk levert dit vaak heel wat discussie op en moet er met veel factoren rekening worden gehouden. Twee voorbeelden verduidelijken dit.

Hondenfokker mag niet zomaar een broodfokker worden genoemd

Een eerste voorbeeld is dat van een hondenfokker die door iemand broodfokker werd genoemd op Marktplaats en op Facebook. Daarbij werden er zware beschuldigingen geuit. De hondenfokker werd een puppiefabriek genoemd, er werd beweerd dat alle hondjes later gedragsproblemen krijgen, dat de moederhonden nooit het daglicht zien, dat de schuur vol ziektes zit en dergelijke meer. Degene die deze beweringen deed, was nog nooit bij de hondenfokker geweest. Op geen enkele mogelijke manier onderbouwde hij zijn beweringen. Uiteindelijk besliste de rechter dat de persoon in kwestie niks meer mocht publiceren over de fokker of zijn familie (ECLI:NL:RBGEL:2018:3598).

Krant mag vrijgesproken man pedo noemen

In een andere zaak had De Telegraaf een artikel gepubliceerd over een genomineerde voor de Joke Smitprijs. De titel van het artikel luidde “Genomineerde is Pedo”, en dat terwijl de man eerder nog was vrijgesproken voor dergelijke feiten. Het artikel was echter onderbouwd met verklaringen van vrouwen die ooit door de man zouden zijn aangerand. In het artikel werden de verklaringen niet als feiten omschreven en werd er ook aangegeven dat de persoon in kwestie het een en ander betwist. De rechter vond het voldoende onderbouwd en hield er rekening mee dat de genomineerde als bekend persoon meer moet kunnen verdragen. Volgens de rechter was de publicatie dan ook toegestaan (ECLI:NL:RBAMS:2018:383).

Belediging, laster en smaad zijn strafbaar

In sommige gevallen is het niet alleen zo dat bepaalde uitingen ontoelaatbaar zijn, maar dat ze bovendien ook strafbaar zijn. Belediging, laster en smaad zijn namelijk strafrechtelijk te sanctioneren. Het volstaat daarbij nog niet dat de uiting beledigend wordt ervaren, want dat is heel subjectief. Het moet naar objectieve maatstaven onnodig grievend en kwetsend zijn. De uiting mag met andere woorden geen ander doel dienen dan te beledigen. Oprechte, negatieve reviews en columns waarbij men deelneemt aan een maatschappelijk debat vallen hier niet onder. Het met opzet handelen met louter het doel om iemands goede naam en eer aan te tasten, is wel strafbaar.