Opgelet: aandeelhoudersovereenkomst kan besluit vernietigen!

Het opstellen van een aandeelhoudersovereenkomst is eenvoudiger dan het aanpassen van de statuten. Dat is meteen ook de reden waarom er zo veel aandeelhoudersovereenkomsten worden opgesteld. Hoewel de vennootschap eigenlijk niet betrokken is bij zo’n aandeelhoudersovereenkomst, kan het toch vennootschapsrechtelijk doorwerken. Dat volgt uit een bijzondere interpretatie van de rechtspraak en dat heeft toch een aantal belangrijke gevolgen.

Vennootschapsrechtelijke doorwerking van de aandeelhoudersovereenkomst

Contractueel gemaakte afspraken kunnen binnen de vennootschapsrechtelijke rechtssfeer doorwerken waardoor de niet-naleving ervan gevolgen heeft voor de rechtsgeldigheid van beslissingen en besluiten op vennootschapsrechtelijk niveau.

Vroeger nam men aan dat een afwijkende stem van een aandeelhouder een wanprestatie inhield, maar toch geldig was. Kortom: hoewel het een schending uitmaakt van de aandeelhoudersovereenkomst, bleef het besluit tot stand. Sinds (onder andere) het Vanka-arrest lijkt men echter te accepteren dat het niet alleen om een wanprestatie gaat, maar ook dat het besluit zelf vernietigbaar is.

Deze visie volgt uit de gedragsnorm van artikel 2:8 Burgerlijk Wetboek. Deze gedragsnorm geeft aan dat “een rechtspersonen en degenen die krachtens de wet en de statuten bij zijn organisatie zijn betrokken” zich moeten gedragen naar “hetgeen door de redelijkheid en billijkheid wordt gevorderd”. Wat men naar redelijkheid en billijkheid mag verwachten, is afhankelijk van de specifieke omstandigheden. Afspraken die worden gemaakt in een aandeelhoudersovereenkomst, zijn daarbij niet onbelangrijk. En dus hebben deze afspraken op basis van de gedragsnorm ook invloed op de vennootschapsrechtelijke besluitvorming en kunnen ze een besluit helpen te vernietigen.

Toch is de doorwerking niet de regel, want de doorwerking kan naar redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zijn. Zo kunnen bijzondere omstandigheden toch verklaren dat een nakoming van de aandeelhoudersovereenkomst niet van de aandeelhouder wordt verlangd. Dit is vooral relevant in het geval van de noodzaakfinanciering.

Ook andere contractuele afspraken kunnen doorwerken

Het mag duidelijk zijn dat bovenstaande theorie niet alleen van toepassing is op de aandeelhoudersovereenkomst, maar dat ook andere contractuele afspraken naar redelijkheid en billijkheid kunnen doorwerken. Een uitspraak van de Rechtbank Zeeland-West-Brabant op 13 maart 2019 bevestigde het een en ander. Hierbij had men een herbenoemingsbesluit genomen in strijd met een settlement agreement. De Rechtbank Zeeland-West-Brabant paste bovenstaande gedragsnorm toe om het herbenoemingsbesluit te vernietigen.

Opletten bij het opstellen van een aandeelhoudersovereenkomst

Wanneer het over de aandeelhoudersovereenkomst gaat, raden wij altijd aan om niet met de klompen op het ijs te komen. Niet alleen omdat de bepalingen van de aandeelhoudersovereenkomst onderling afdwingbaar zijn, maar ook omdat ze de vennootschapsrechtelijke besluitvorming kunnen aantasten. Dat is zowel gelukkig als ongelukkig.

Enerzijds maakt het de afspraken maximaal afdwingbaar, wat we enkel kunnen toejuichen. Anderzijds biedt het geen ruimte voor onduidelijkheid of interpretatie, waardoor het laagdrempelig karakter van de aandeelhoudersovereenkomst toch verloren gaat. Dat je goed op je tellen moet passen, mag dan ook duidelijk zijn.

Daarom staan wij van MKBrecht.nl jou graag bij. Wij nemen de afspraken op in een heldere aandeelhoudersovereenkomst waarin alle partijen zich kunnen vinden. Bovendien hebben we ook aandacht voor de vele risico’s die eraan verbonden zijn. Zo blijft de aandeelhoudersovereenkomst maximaal afdwingbaar, maar hoeft het niet voortdurend in oplaaiende discussies en betwistingen te resulteren.