Problemen met Creative Commons-afbeeldingen komen vaak voor

Het auteursrecht voorkomt dat jij zomaar plaatjes van het internet plukt om je website of brochure op te leuken. Het principe is dat je altijd eerst de toestemming van de rechthebbende moet hebben. Sommige makers vinden het net leuk dat anderen hun werk gebruiken en verlenen vooraf de toestemming om dat te doen, al dan niet met de verplichting om de naam van de maker te vermelden. Creative Commons biedt deze makers een manier om vooraf op een duidelijke en transparante manier licenties toe te kennen. Wie een foto gebruikt dat onder een Creative Commons-licentie wordt aangeboden, kan echter alsnog een sommatiebrief in de bus krijgen. We leggen uit hoe dat zit.

Wat is Creative Commons?

Creative Commons is een van oorsprong Amerikaans project dat open inhoud moet bevorderen. Met dit initiatief wil men creatieve werken vrijer beschikbaar stellen dan binnen het traditionele auteursrecht, waarbij een totaalverbod de regel is en de rest de uitzondering. Door te werken met Creative Commons kunnen makers vooraf een bepaalde licentie aan hun werk geven en kunnen anderen snel en eenvoudig herkennen hoe ze het werk mogen gebruiken.

Eenmaal een werk onder de Creative Commons-licentie is aangeboden, mag je het altijd onder deze voorwaarden blijven gebruiken. Het is aan te raden om het bewijs van de licentie te bewaren. Als er dan later iets wijzigt, loop je niet tegen allerlei problemen aan.

Vier bouwstenen en zes licenties

Het Creative Commons-systeem werkt door middel van vier blokken waarmee er in totaal zes verschillende licenties kunnen worden gebouwd. De vier blokken zijn gebouwd met symbolen en afkortingen om de herkenbaarheid te bevorderen. Werken met een Creative Commons-licentie mogen gratis worden gebruikt, maar je moet je wel aan de voorwaarden houden. De vier bouwstenen van de Creative Commons-licentie zijn hieronder weergegeven.

• Naamsvermelding (BY): het werk mag worden gebruikt, op voorwaarde dat de naam van de maker wordt vermeld.
• Niet-commercieel (NC): het werk mag enkel niet-commercieel worden gebruikt (dus niet voor bijvoorbeeld marketingdoeleinden, zakelijke websites of persoonlijke blogs met advertenties op).
• Geen afgeleide werken (ND): het werk mag worden gebruikt, maar niet worden bewerkt.
• Gelijk delen (SA): het werk mag worden bewerkt, op voorwaarde dat het bewerkte werk onder dezelfde licentie opnieuw ter beschikking wordt gesteld.

Op basis van deze vier bouwstenen zijn er in totaal zes verschillende licenties mogelijk:

• BY: het werk mag op alle mogelijke manieren worden gebruikt, zowel commercieel als niet-commercieel, en mag worden bewerkt, op voorwaarde dat je de naam van de maker vermeldt.
• BY + SA: het werk mag op alle mogelijke manieren worden gebruikt en mag worden bewerkt, op voorwaarde dat je de naam van de maker vermeldt en dat je het bewerkte werk onder dezelfde licentie opnieuw aanbiedt.
• BY + NC: het werk mag op alle mogelijke manieren worden gebruikt, maar enkel niet-commercieel en op voorwaarde dat je de naam van de maker vermeldt.
• BY + NC + SA: het werk mag op alle mogelijke manieren worden gebruikt, maar enkel niet-commercieel, en op voorwaarde dat je de naam van de maker vermeldt en het bewerkte werk onder dezelfde licentie opnieuw aanbiedt.
• BY + NC + ND: het werk mag worden gebruikt, maar mag niet worden bewerkt, mag niet commercieel worden gebruikt en dit alles op voorwaarde dat je de naam van de maker vermeldt.
• BY + ND: het werk mag zowel commercieel als niet-commercieel worden gebruikt, maar mag niet worden bewerkt en dit op voorwaarde dat je de naam van de maker vermeldt.

Naast deze zes licenties op basis van de genoemde vier blokken gebruikt men ook al eens de CC0-licentie. Dit wil zeggen dat de maker afstand doet van alle mogelijke auteursrechten. Dan behoort het werk tot het publieke domein en mag het vrij worden gebruikt, zelfs zonder de vermelding van de naam van de maker.

Voorwaarden voor het gebruik van een Creative Commons-afbeelding

Om een werk met een Creative Commons-licentie te gebruiken, dien je zowel de naam van de auteur als de afgekorte licentie te vermelden, net als de link naar de licentie. Voor alle duidelijkheid wordt aangeraden om ook de vindplaats en de titel van het werk te vermelden. Uiteraard dien je je ook aan de andere voorwaarden te houden. Gebruik dus geen afbeelding op een commerciële website als commercieel gebruik niet is toegestaan.

Houd er verder rekening mee dat Creative Commons-licenties soms alsnog problemen kunnen opleveren als de maker zelf een auteursrecht heeft geschonden, bijvoorbeeld door een beschermd kunstwerk te fotograferen. De maker van het gefotografeerde kunstwerk zou jou dus nog steeds kunnen aanspreken.

Juridisch advies bij problemen met Creative Commons

Je merkt dat het allemaal heel ingewikkeld in elkaar zit. Je mag niet zomaar plaatjes van het internet plukken en zelfs bij Creative Commons-licenties is er veel om over na te denken. Ook als je onder een Creative Commons-licentie afbeeldingen op je website plaatst, maar je verder niet houdt aan de beperkingen die zijn opgelegd, kan je nog steeds tegen een schadevergoeding aanlopen. En zelfs bij het gebruik van beeldbanken ben je vaak nog niet 100% veilig. Ontving jij een sommatiebrief voor een inbreuk op het auteursrecht en ben je het hier niet mee eens, bijvoorbeeld omdat de gevraagde vergoeding veel te hoog ligt? Vraag dan om het advies van MKBrecht.nl. Tijdens een telefonisch gesprek van dertig minuten bespreken we de situatie en leggen we uit wat de juridische kansen en mogelijkheden zijn.