Wat is de ketenaansprakelijkheid en hoe beheers je het risico?

Een bedrijf is niet zomaar aansprakelijk, daarvoor moet er een fout zijn gemaakt, schade zijn veroorzaakt en moet er een verband zijn tussen deze fout en de schade. Een voorbeeld van zo’n fout is het niet-betalen van loon of loonheffingen. Aannemers werken in de praktijk vaak via onderaannemers. Volgens de algemene regel zou elke onderaannemer aansprakelijk zijn voor de niet-betaling van de loonheffingen van zijn eigen werknemers. De hoofdaannemer is dan niet aansprakelijk voor de niet-betaling van de loonheffingen voor de mensen die in opdracht van de onderaannemer op de werf werken. Dit kan niet de bedoeling zijn en daarom heeft men, als onderdeel van de invorderingswet 1990, de Wet ketenaansprakelijkheid (Wka) ingevoerd.

Wat is de ketenaansprakelijkheid?

De Wka zorgt ervoor dat de hoofdaannemer aansprakelijk is voor de betaling van de loonheffingen door de onderaannemer. Tegelijkertijd heeft de onderaannemer het recht om een deel van het aan hem uitbesteedde werk opnieuw uit te besteden, zonder dat het risico op de niet-betaling van de loonheffingen groter wordt. In de praktijk ontstaat er een keten met aansprakelijkheden, ook wel de ketenaansprakelijkheid genoemd, waarbij elke schakel van de keten aansprakelijk is voor de betaling door de volgende schakels in de keten. Hierop zijn er slechts een beperkt aantal uitzonderingen mogelijk, bijvoorbeeld wanneer de onderaannemer het aangenomen werk grotendeels in het eigen bedrijf uitvoert.

Toepasselijkheid van de Wka

De ketenaansprakelijkheid is enkel van toepassing bij de aanneming van werk. De definitie van aannemerij is in de Wka wel ruimer dan wat men in het Burgerlijk Wetboek onder de aannemerij begrijpt. Het gaat namelijk om alle situaties waarbij een aannemer in opdracht van een opdrachtgever, zonder dat er sprake is van een dienstbetrekking, een werk van stoffelijke aard uitvoert in ruil voor de betaling van een prijs. Er is met andere woorden sprake van een resultaatsverbintenis: er dient een bepaald resultaat te worden opgeleverd.

Een werk van stoffelijke aard is niet alleen het optrekken van een gebouw, maar het kan ook gaan om andere werken die een tastbaar resultaat opleveren. Voorbeelden hiervan zijn de aanleg van wegen, het schoonmaken van een gebouw of het uitvoeren van herstelwerkzaamheden. Werken die niet van stoffelijke aard zijn, zijn bijvoorbeeld het geven van een lezing of het optreden voor een publiek.

Een te betalen prijs is bewust vaag geformuleerd, zodat bijvoorbeeld ook een regieovereenkomst onder de toepassing van de Wka valt. De loonheffingen omvatten niet alleen de loonbelasting, maar ook de premies volksverzekeringen, de premies werknemersverzekering en de inkomensafhankelijke bijdrage voor de Zorgverzekeringswet.

Het beheersen van het aansprakelijkheidsrisico

Aannemers lopen risico’s wanneer ze een beroep doen op een onderaannemer. Er zijn echter ook mogelijkheden om deze risico’s te beperken. Kiezen voor een rechtsvorm met een beperkte aansprakelijkheid is aanbevolen. Daarnaast kan de onderaannemer een zogenaamde g-rekening (geblokkeerde rekening) openen, waarop de aannemer de loonheffingen stort die de onderaannemer moet afdragen. Hiervoor heeft men de toestemming nodig van zowel de Belastingdienst als de bank.

Hoewel de aannemer meteen de loonheffingen moet storten, kan hier wel een vrijwaring van aansprakelijkheid aan worden gekoppeld. Hieraan zijn er verschillende factuureisen, betalingseisen en administratieve eisen gekoppeld. Een van deze eisen is dat de administratie van de aannemer de gegevens moet bevatten van de personen die het werk hebben verricht. Hiervoor dient de onderaannemer persoonsgegevens aan de aannemer over te dragen, wat dan weer voor problemen zorgt in het kader van de privacywetgeving. Concreet zullen de aannemer en de onderaannemer afspraken moeten maken over wanneer, hoe en op welke wijze de persoonsgegevens worden gedeeld, verwerkt en gebruikt.

Juridisch advies over de ketenaansprakelijkheid

De ketenaansprakelijkheid is behoorlijk ingewikkeld. Een g-rekening kan een oplossing bieden, maar dan moet er wel worden nagedacht over de bijhorende privacybezwaren. In de aannemingsovereenkomst zullen hier hoe dan ook afspraken over moeten worden gemaakt. Laat een aannemingsovereenkomst opstellen door een van onze juristen of neem contact met ons op voor meer informatie.