Gebruiksvoorwaarden, ook wel eens gebruikersvoorwaarden of een user policy genoemd, zijn voorwaarden die worden opgelegd aan de gebruiker van internetdiensten, applicaties of software. Ze zijn nauw verbonden met de algemene voorwaarden maar werden wel specifiek geschreven in functie van het gebruiksrecht dat aan de gebruiker wordt verleend. Gebruiksvoorwaarden regelen met andere woorden het gebruiksrecht waarover de gebruiker beschikt en dit ongeacht of de gebruikte dienst nu al dan niet openbaar en al dan niet tegen betaling raadpleegbaar is. Zowel openbare websites als applicaties met een betaalde toegang, kunnen met andere woorden over eigen gebruiksvoorwaarden beschikken.

Gebruiksvoorwaarden moeten het gebruik van jouw dienst in goede banen leiden. Dat is niet onbelangrijk, want als aanbieder draag jij een verantwoordelijkheid en moet je misschien wel een goede dienstverlening garanderen. Zo’n goede dienstverlening kan echter al snel belet worden door het wangedrag van kwaadwillige gebruikers. Dankzij goede gebruikersvoorwaarden kan je dan veel eenvoudiger actie ondernemen. Echter helpen gebruiksvoorwaarden ook de eigen aansprakelijkheid te beperken. Het is dan ook niet ongewoon dat de gebruikersvoorwaarden de aansprakelijkheid en het risico op de gebruiker afschuiven en de eigen verantwoordelijkheden zo strikt mogelijk trachten te beperken.

Hiernaast helpt een user policy de dagelijkse werking te ondersteunen. Zo kan je aangeven wat gebruikers al dan niet op het forum mogen plaatsen, waarna eenvoudiger tegen spam wordt opgetreden en waardoor concurrenten geen klanten kunnen stelen. Of zo kan je stipuleren dat beheerders berichten mogen aanpassen, waardoor niemand zich verbolgen hoeft te voelen. Het opstellen van gebruikersvoorwaarden zorgt ervoor dat je meer vrijheid krijgt om preventief en proactief in te grijpen en dat resulteert in economische voordelen, omdat je niet telkens een rechterlijke titel nodig hebt om aan het gebruikersgedrag te sleutelen.

Maar om dergelijke afspraken op te kunnen leggen, want dat is het omwille van het eenzijdig karakter toch wel, zijn goede gebruikersvoorwaarden een must. Dat is meteen ook de reden waarom je ze maar beter door een jurist laat opstellen. Je kan immers wel veel stipuleren maar op het einde van de rit moeten de gebruiksvoorwaarden de rechterlijke toets doorstaan. En daar blijkt het schoentje vaak te wringen. Enkel met goede gebruikersvoorwaarden geniet je met andere woorden van een optimale bescherming. En dat is ook wat wij van MKBrecht.nl jou garanderen.

Sla er gerust even de gebruiksvoorwaarden van enkele websites of applicaties op na: gebruiksvoorwaarden zijn steeds anders. Dat is ook logisch, want gebruikersvoorwaarden worden nu eenmaal op maat van de (online) dienst geschreven. Hierdoor is het maar moeilijk om een limitatief overzicht te bieden van wat er in de gebruikersvoorwaarden staat. Wel zijn er een aantal aspecten die wel vaker in de gebruikersvoorwaarden verschijnen.

Eerst en vooral zullen de gebruiksvoorwaarden steeds aangeven dat de user policy het gebruikersrecht regelt en dat de gebruiker deze gebruikersvoorwaarden accepteert. Hieraan kan eveneens een actie van de gebruiker worden gekoppeld. Zo kan bij het inloggen of het registreren aan de gebruiker worden gevraagd om zich akkoord te verklaren met de gebruikersvoorwaarden, waarna in de gebruikersvoorwaarden staat aangegeven dat zo’n akkoordverklaring impliceert dat de gebruiker integraal akkoord gaat en dit zonder enig voorbehoud te maken. Vervolgens zullen de gebruikersvoorwaarden meestal ook stipuleren dat de opsteller ze, onder een aantal voorwaarden, eenzijdig mag wijzigen. Zo hoeven gebruiksvoorwaarden niet in starheid te resulteren.

Hierna start de feitelijke regeling van het gebruiksrecht. Dit bestaat over het algemeen uit een disclaimer waarin aangegeven wordt wat al dan niet is toegelaten. De huisregels, zou je ze ook kunnen noemen. Toch gaat het verder dan dat en geeft het eveneens aan welke informatie de gebruiker al dan niet mag kopiëren of overnemen en welke verplichte vermelding zich dan opdringt. Van het citeren conform de APA-richtlijnen tot het opnemen van een linkje naar jouw website: het kan allemaal.

Ook zal men de aansprakelijkheid via de gebruikersvoorwaarden trachten te beperken. Dit kan op verschillende manieren gebeuren. Zo is het niet ongewoon dat de gebruikersvoorwaarden stipuleren dat het gebruik van de dienst op eigen risico is. Maar ook expliciete exoneratieclausules worden wel vaker in de gebruiksvoorwaarden opgenomen.

Vervolgens regelt men in de gebruiksvoorwaarden de rechten waarover beheerders beschikken. Niet alleen wat het wijzigen van zo’n user policy betreft, maar ook om hen de maximale vrijheid te geven om in te grijpen. Denk bijvoorbeeld aan het wijzigen of verwijderen van racistische reacties die onder nieuwsartikelen worden achtergelaten. Tot slot zijn er een aantal juridische bepalingen die wel vaker in de gebruiksvoorwaarden terug te vinden zijn. Denk bijvoorbeeld aan splitsbaarheidsclausules of bevoegdheidsbedingen.

Kortom: het opstellen van goede gebruikersvoorwaarden is maatwerk. Een jurist die gebruiksvoorwaarden opstelt, moet het achterliggend platform door en door kennen. Enkel zo kunnen de gebruikersvoorwaarden optimaal aansluiten bij de praktijk en enkel zo kan je je maximaal indekken tegen wangedrag van gebruikers of eventuele defecten die in een schadeclaim zouden kunnen resulteren.

Zonder gebruiksvoorwaarden kan je natuurlijk jouw eigen regels niet zomaar opleggen. Dat hoeft uiteraard nog niet te impliceren dat gebruikers vrij spel krijgen en zomaar om zich heen mogen schelden. Of dat ze jouw digitale content mogen stelen. Wel maak je het jezelf veel moeilijker om in te grijpen waar nodig. En als je telkens opnieuw een rechterlijke uitspraak moet zien te bemachtigen, hol je achter de feiten aan. En dat kan met een innovatieve app of online dienst natuurlijk niet de bedoeling zijn.

Anderzijds zijn er wel degelijk een aantal risico’s verbonden aan het ontbreken van dergelijke gebruikersvoorwaarden. Dat heeft dan weer alles te maken met een aantal zaken die niet werden geregeld en waarbij het gemeen recht wel echt gemeen is. Zo wordt het bijvoorbeeld veel eenvoudiger om jou aansprakelijk te stellen. Je beschikt immers niet over exoneratiebedingen die jouw aansprakelijkheid beperken. En wat gezegd van andere cruciale bepalingen met betrekking tot het toepasselijk recht of de bevoegde rechtbank? Problemen en discussies gegarandeerd!

Het mag duidelijk zijn dat je zonder gebruiksvoorwaarden nooit in rechteloosheid zal neerkletteren. Maar waar gehakt wordt, vallen spaanders. En zonder goede gebruikersvoorwaarden kom je dan al snel in de problemen. Zowel juridisch als economisch. De gevolgen als je geen gebruikersvoorwaarden hebt, zijn niet min. Laat dat vooral duidelijk wezen.